Emocje negatywne nie istnieją. Każda ze znanych nam i odczuwanych emocji na swój sposób jest potrzebna i stanowi niezbędną składową nas samych. Emocje mogą być jednak postrzegane jako przyjemne i nieprzyjemne, bo poza radością czy miłością każdy człowiek przeżywa również lęk, smutek, gniew czy wstręt.

Dziś porozmawiamy o lęku. Czym jest lęk? Skąd się bierze i jak wpływa na nasz organizm?

Lęk to emocja wywołująca stany i reakcje emocjonalne takie jak strach, obawy, niepokój, napięcie czy poczucie zagrożenia i jest jednym z najczęściej odczuwanych i występujących stanów emocjonalnych.

Poczucie lęku pojawia się w wyniku negatywnych doświadczeń w życiu i jest podobne do strachu z tym, że w przypadku strachu jego obiekt jest namacalny i realny, a sytuacje lękowe spowodowane są obawą o to co może nastąpić – nie jest to więc reakcja na zaistniałą sytuację, a jedynie jej wyobrażenie. Ważną rolę w procesie powstawania lęku odgrywa przypominanie sobie doświadczonego wcześniej strachu i lęku, a także wyobrażenie sobie potencjalnych zagrożeń, które mogą wystąpić w przyszłości. Lęk odczuwamy wtedy, gdy nie wiemy, co może się wydarzyć, gdy odczuwamy niepewność związaną z przyszłością lub też, gdy nadmiernie się martwimy (tu odnośnik do wpisu o martwieniu się). Najprościej rzecz ujmując – lęk występuje wtedy, gdy „coś może się wydarzyć, ale nie do końca wiemy co”.

Lęk to niewątpliwie jedna z najbardziej nieprzyjemnych emocji, ale zmagamy się z nim wszyscy niemal codziennie. Ma on swoją rolę w procesie adaptacyjnym, gdyż bez odczuwanego lęku narażeni bylibyśmy na ponoszenie niepotrzebnego ryzyka, brak refleksyjności czy nieprzemyślane decyzje. Lęk, choć nie tak bardzo jak strach, pozwala też w pewnym stopniu uniknąć możliwych zagrożeń, bowiem lęk uruchamia dużą ilość energii ukierunkowanej na unikanie i tworzenie różnych form samoobrony przed zagrożeniem.

Gdy jednak lęku jest w naszym życiu zbyt wiele lub gdy całkowicie przejmuje kontrolę może przeistoczyć się w zaburzenie. Zaburzeń wynikających z lęku jest wiele, ale najczęściej występujące to fobie (czyli strach przed konkretnymi sytuacjami, przedmiotami, osobami czy zwierzętami), PTSD (zespół stresu pourazowego), panika czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Można więc lęk naturalnie przeżywać lub mieć go na stałe jako jedną z cech, co oznacza utrwaloną tendencję do częstego przeżywania lęku. 

Z moich doświadczeń w pracy terapeuty wynika, że istnieje sześć najczęściej pojawiających się lęków. To lęk przed ubóstwem, krytycyzmem, chorobą, zawodem miłosnym, starością i śmiercią. Każdy z nas przeżywa je wszystkie, na różnym etapie życia, ale nie zdarza się często, żeby pojawiły się one wszystkie jednocześnie.

Z lękiem, zarówno tym codziennym jak i permanentnie odczuwanym, można sobie jednak radzić na wiele sposobów. O tym przeczytasz w kolejnym wpisie.