Boisz się?

Twoje ciało wysyła Ci sygnały: pocisz się, czujesz duszności, masz ściśnięty żołądek, boli Cię brzuch, kręci Ci się w głowie, odczuwasz mrowienie, boli Cię serce albo czujesz, jak kołacze.

Zachęcam do przeczytania całości, by mieć całościowy obraz:

Jak działa lęk?

Czym jest lęk?

Jakie są jego objawy?

Czy jest Twoim wrogiem? A może przyjacielem?

Co go odróżnia od strachu?

 

Stań oko w oko z lękiem… i poznaj go.

Zaczyna się niewinnie. Jedziesz samochodem. Jest wczesny ranek. Świat powoli budzi się do życia. Przez uchyloną szybę auta słychać śpiew ptaków. Robi się jasno i ciepło. Po chwili wjeżdżasz w las. Ten, który znasz od zawsze. Mijasz go dziesiątki razy w ciągu roku. Tyle że akurat dzisiaj tonie we mgle. Gęstej, nieprzeniknionej. Nie wiadomo dlaczego, ale przypominają Ci się wszystkie historie z dreszczykiem: opowieści z policyjnych kartotek, niewyjaśnione zjawiska, horrory. Zerkasz w lusterko. Nic! Samochód zwalnia, a Twoje serce przyspiesza. Zastanawiasz się, gdzie podziało się światło dnia. Rozważasz, co kryje w sobie TA mgła?! Obawy? Ciemność? Niebezpieczeństwo?

Tak działa lęk. Podpowiada mroczne scenariusze, które zwykle niewiele mają wspólnego z rzeczywistymi zagrożeniami. Ale jak mgła potrafią wywołać wewnętrzny niepokój, przerażenie, a nawet panikę. Absolutnie realne.

Znasz go. Od bardzo dawna

Lęk to stan emocjonalny, który pojawia się w życiu każdego człowieka. Dotyczy zarówno przeszłości (lęk separacyjny u niemowląt, lęki wywołane chorobą alkoholową rodziców), przyszłości (lęki związane z własnym zdrowiem, samotnością, starością, śmiercią), jak i teraźniejszości (np. lęki przed krytyką, porażką, lęk antycypacyjny). Charakteryzuje się wysokim napięciem, pobudzeniem, odczuwaniem silnych obaw, niepokoju, niepewności lub przerażenia o różnym stopniu nasilenia oraz czasie trwania. Może powodować panikę. Często mówi się, że lęk paraliżuje. Tak samo jak tramwaj, który w godzinach szczytu zatrzymał się na środku dużego skrzyżowania. Przeszkoda niewielka, ale korek gwarantowany.

Objawy

Lęk, jak każdy stan emocjonalny, zawiera szereg somatycznych komponentów. Mogą to być: pocenie się, uczucie duszności, ściśnięty żołądek, drżenie ciała, spięcie mięśni, bóle kręgosłupa, bóle brzucha, biegunki, zawroty głowy, omdlenia, mrowienie, ból lub kołatanie serca, tachykardia, przyspieszony oddech, przyspieszone tętno, wzrost adrenaliny we krwi. Zazwyczaj odczucia somatyczne nasilają się wraz ze wzrostem poziomu lęku. Drżenie rąk podczas rozmowy z dyrektorem może być mniejsze niż w momencie otwierania koperty z ważnymi wynikami, od których zależy cała Twoja przyszłość.

Lęk może też towarzyszyć różnym chorobom, zarówno jako reakcja na zaostrzenie symptomów (np. podczas wykwitów łuszczycy), jak i na kurację lekową. Występuje w zaburzeniach endokrynologicznych, metabolicznych oraz chorobach ośrodkowego układu nerwowego.

Przyjaciel czy wróg?

Arachnofobia, nyktofobia, socjofobia, aerofobia. To wierzchołek góry lodowej. Na zaburzenia lękowe cierpi od 5 do 15% populacji. Nic dziwnego, że wśród emocji lęk odgrywa rolę złego bohatera, dyktatora sterującego reakcjami ludzkiego ciała i umysłu. Tymczasem mimo nieprzyjemnych odczuć, może pełnić funkcje pozytywne. Jeżeli nie hamuje działania,  potrafi sygnalizować lub motywować. Na przykład panicznie obawiając się publicznych wystąpień, przygotowujesz się do nich trzy razy lepiej niż przeciętny prelegent. Masz gotowe scenariusze odpowiedzi na wypadek różnych pytań. Kiedy się pojawiają, nie są w stanie Cię zaskoczyć.

Lęk może motywować do większego wysiłku i zaangażowania, ułatwiając wykonanie konkretnego zadania. Jeśli jednak jego poziom przekracza indywidualne zdolności adaptacyjne, działa już tylko destrukcyjnie. Zaczyna dominować w zachowaniu, nie pozwalając na swobodę wyrażania emocji. Przejmuje kontrolę nad życiem. Pod jego wpływem nasze reakcje stają się nieadekwatne do bodźców. Mogą się wydawać przesadzone, bezpodstawne.

Często towarzyszy mu obniżenie nastroju oraz znaczny spadek aktywności. Tak jak każdy stan emocjonalny, lęk jest sygnałem, osobistą informacją płynącą z organizmu, którą warto przeanalizować. „Niezaopiekowane” lęki mogą prowadzić do różnych zaburzeń oraz chorób, w tym do nerwicy, depresji.

Lęk a strach

Lęk to nie to samo, co strach. Obie emocje stawiają nas w stan gotowości i dają sygnał uciekaj lub walcz, jednak różnią się czynnikiem wywołującym reakcję. Strach jest odpowiedzią na konkretny bodziec, sytuację lub zdarzenie. Na przykład idąc samemu przez park w środku nocy możesz się bać, że ktoś Cię napadnie. Albo wjeżdżając do centrum nieznanego miasta masz prawo truchleć na każdym dużym skrzyżowaniu. Natomiast w przypadku lęku oczekujesz zagrożenia bliżej nieokreślonego, mglistego, czasami wyimaginowanego. Na przykład obawiasz się o bezpieczeństwo swoich bliskich. Ale na pytanie: Co takiego mogłoby się im przydarzyć? Ciężko Ci udzielić jednoznacznej odpowiedzi.

O ile strach zwykle wywoływany jest bodźcami z zewnątrz, o tyle lęk czerpie natchnienie z ludzkiego wnętrza. Dlatego trudniej go opanować.

 

Emocje są niezwykle ważne, o czym piszę o tu kliknij, a jeśli chcesz poznać bliżej smutek, radość czy siłę złości – zachęcam do lektury.